ΗΜΕΡΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Μετακομιδή των οστών που περισυνελέγησαν από την Κεφαλλονιά στο Μπάρι της Ιταλίας,
1 η Μαρτίου 1953 ΠΟΛΛΟΙ ΑΠΟ ΕΚΕΙΝΟΥΣ που είδαν στον κινηματογράφο τη χολιγουντιανή τούρταΤο μαντολίνο του λοχαγού Κορέλιδεν θα γνώριζαν τα πραγματικά περιστατικά που συνέβησαν στην Κεφαλλονιά το 1943 και ούτε θα έγιναν σοφότεροι βλέποντας την ταινία.Η ταινία,όμως,βοήθησε να γίνουν ευρύτερα γνωστά τα δραματικά περιστατικά πάνω στα οποία βασίστηκε,κι αυτά συνθέτουν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα τα οποία διαπράχθηκαν από τη Βέρμαχτ στη διάρκεια του πολέμου.Πάνω από 200 σελίδες αφιερώνει ο Μάγερ στο σχέδιο για τον λεγόμενο«αφοπλισμό του ιταλικού σώματος στρατού»που βρισκόταν στην Κέρκυρα και στην Κεφαλλονιά,όπου περιγράφει αναλυτικά το παρασκήνιο,τις κινήσεις των πρωταγωνιστών,το κλίμα της εποχής και την κατάσταση στο νησί.
Τον Ιούλιο του 1943 τα στρατεύματα των Συμμάχων (αγγλοαμερικανικά) αποβιβάστηκαν στην Ιταλία.Το μουσολινικό καθεστώς κατέρρευσε και στις 8 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς η ιταλική κυβέρνηση του στρατάρχη Μπαντόλιο υπέγραψε συνθηκολόγηση με τους Συμμάχους.Ο Μπαντόλιο ωστόσο δεν κήρυξε ταυτοχρόνως πόλεμο εναντίον του Χίτλερ.Οταν στα τέλη του ίδιου μήνα οι άνδρες της ιταλικής μεραρχίας Ακουι που έδρευε στην Κεφαλλονιά αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα στους Γερμανούς,ο Χίτλερ διέταξε τη Βέρμαχτ να εξοντώσει τους «προδότες».Οι Γερμανοί,αν και όχι εύκολα,συνέτριψαν την αντίσταση των Ιταλών,οι οποίοι δεν είχαν αεροπορική κάλυψη.Ο τελικός απολογισμός υπήρξε τραγικός.Στα πεδία των μαχών έχασαν τη ζωή τους 1.315 Ιταλοί και 25 Σλοβένοι.Από αυτούς που παραδόθηκαν,οι Γερμανοί εκτέλεσαν 5.189,ενώ άλλοι 3.000 χάθηκαν στη θάλασσα.Ακόμη και σήμερα οι πληροφορίες για το πώς χάθηκαν αυτοί οι 3.000 άνδρες παραμένουν αντιφατικές.Βέβαιον είναι εν τούτοις ότι πολλά από τα πλοία όπου είχαν φορτωθεί έπεσαν πάνω σε νάρκες με τις οποίες ήταν γεμάτη η θάλασσα γύρω από τη νησί,ενώ μολονότι- όπως λέει ο Μάγερ- δεν έχει επιβεβαιωθεί,πολλούς από τους ναυαγούς οι Γερμανοί ενδέχεται να τους εκτέλεσαν με τα πολυβόλα.Βέβαιον επίσης είναι ότι πολλά από τα πτώματα των αιχμαλώτων που εκτελέστηκαν στην ξηρά οι Γερμανοί τα πέταξαν στη θάλασσα.Τα υπόλοιπα,όσα δεν τα πέταξαν σε ομαδικούς τάφους, τα άφησαν να σαπίζουν σε χαράδρες.«Πόσοι ακριβώς έχασαν τη ζωή τους δεν θα μπορέσει να διαπιστωθεί με βεβαιότητα ποτέ» καταλήγει ο Μάγερ.
Αντάρτισσα απαγχονισμένη από τους Γερμανούς,
1943 Η πυκνότητα του βιβλίου είναι τέτοια που ο αναγνώστης χρειάζεται να το διαβάσει αργά και προσεκτικά, προκειμένου να μη χαθεί μέσα στη θάλασσα των πληροφοριών, των ονομάτων και των στατιστικών στοιχείων. Δεν υπάρχει ούτε μία πληροφορία που ο συγγραφέας να μην τη διασταυρώνει και να μην την ελέγχει εξονυχιστικά. Τεράστιος είναι αναπόφευκτα και ο όγκος των υποσημειώσεων. Η πολύχρονη και εξαντλητική έρευνα του Μάγερ στις αρχειακές πηγές δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στα ελληνικά και γερμανικά αρχεία, αλλά επεκτείνεται και στα αντίστοιχα της Ιταλίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ελβετίας και των ΗΠΑ. Πλουτίζεται ακόμη από πλήθος συνεντεύξεων, που όλες σχεδόν τις πήρε ο συγγραφέας από επιζώντες της εποχής. Απαντήσεις θα βρει κανείς και για τον αμφιλεγόμενο ρόλο του Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως και για την εγκληματική δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας, για τη συνεργασία των Τσάμηδων με τις κατοχικές δυνάμεις και τη συμμετοχή τους σε εκτελέσεις αμάχων στη Θεσπρωτία. Ακόμη, για τη συμμετοχή στα εγκλήματα- αν και σε περιορισμένη κλίμακα- των ιταλικών και βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής. Χάρτες και πλήθος φωτογραφιών (πολλές από τις οποίες προέρχονται από τα αρχεία της Βέρμαχτ και ήταν άγνωστες ως σήμερα) συνοδεύουν αυτό το εξαίρετο δίτομο έργο. Ο Μάγερ δεν παραλείπει να παραθέσει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από επιστολές ή αναφορές αξιωματικών της Βέρμαχτ, όπου διαπιστώνουμε σε ποιον βαθμό το δηλητήριο του ρατσισμού είχε διαποτίσει τον στρατό (όπως άλλωστε και τους πολίτες) της ναζιστικής Γερμανίας. Οσοι λοιπόν εκτελούσαν αμάχους δεν εφάρμοζαν απλώς διαταγές αλλά πίστευαν πως έτσι εξαφάνιζαν μιάσματα, υπανθρώπους, όντα που δεν είχαν το δικαίωμα, λόγω της εμφάνισης ή της συμπεριφοράς τους, να συγκαταλέγονται στα ανθρώπινα όντα. Υπάνθρωποι θεωρούνταν όχι μόνον οι ενήλικοι αλλά και τα παιδιά τους, σπορά δούλων που δεν άξιζε να καταλαμβάνουν χώρο σε τούτη τη γη.
Αξιοσημείωτα είναι όσα αναφέρει ο Μάγερ για τις απαιτήσεις των πολεμικών αποζημιώσεων της Ελλάδας, όπου γράφει ανάμεσα στα άλλα και τα εξής:«Οι ελληνικές απαιτήσεις για αποζημίωση των άμεσων και έμμεσων καταστροφών του πολέμου και κυρίως η απαίτηση επιστροφής του “δανείου” που είχε εκβιάσει η Βέρμαχτ από το ελληνικό Δημόσιο το 1942 για να καλύψει τα έξοδα της Κατοχής, εξαιρέθηκαν ρητά από τη συμφωνία του 1960(σ.σ.: η συμφωνία προέβλεπε την καταβολή συνολικά μόνο 115 εκατ. γερμανικών μάρκων).Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα,και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι τόκοι, η αξία του δανείου ανέρχεται σε πάνω από 5 δισ.ευρώ».
Ιδιαίτερα σημαντικά επίσης είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν σχετικά με τη μεταπολεμική «τύχη» των πρωταγωνιστών. Στους περισσότερους (από τη γερμανική πλευρά) επιβλήθηκαν από μικρές ως «αστείες» ποινές- στη χώρα μας όμως υπήρξαν στελέχη των Ταγμάτων Ασφαλείας που όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν αλλά και «επιβραβεύτηκαν». Χαρακτηριστικό είναι το κεφάλαιο του δεύτερου τόμου το οποίο αναφέρεται στις εκτελέσεις ομήρων στο Αγρίνιο τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 1944. Υπεύθυνος για τις εκτελέσεις εκείνες ήταν ο διοικητής των Ταγμάτων Ασφαλείας Γεώργιος Τολιόπουλος, ο οποίος μετά τον πόλεμο σταδιοδρόμησε στον ελληνικό στρατό.«Μετά τον πόλεμο », γράφει ο Μάγερ,«ο Τολιόπουλος έκανε καριέρα στον ελληνικό στρατό. Στις 30 Μαΐου 1948, τη μέρα που προήχθη σε αντισυνταγματάρχη “λόγω των ηρωικών του πράξεων στο πεδίο της μάχης”, σταματά και η συγκάλυψη των δραστηριοτήτων του από το ΓΕΣ και ξαναρχίζουν οι εγγραφές στο μητρώο του. Η περίοδος από το 1939 ως το 1948 έμεινε για πάντα κενή. Εναν χρόνο αργότερα ακολούθησε η προαγωγή του σε συνταγματάρχη. Ο Τολιόπουλος πέθανε στις 7 Φεβρουαρίου 1962 σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας».
