ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΟΠΟΥ ΓΗΣ

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΤΡΟΦΑΔΩΝ ΚΑΙ ΑΓ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Α) Η ΜΟΝΗ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΣΤΡΟΦΑΔΙΑ

Το πρώτο μισό του 13ου αιώνα ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας Θεόδωρος ο Α' Λάσκαρις ίδρυσε την Ιερά Μονή Στροφάδων, αφιερωμένη στο Σωτήρα Χριστό (όπως συνήθιζαν οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες). Σύμφωνα με τον ιστορικό της Ζακύνθου Λ. Ζώη ο Αυτοκράτορας Ιωάννης ο Παλαιολόγος ανακαίνισε το μοναστήρι γύρω στα 1440 μ.Χ..

Το κτιριακό συγκρότημα έχει μορφή καστρόπυργου, είναι δηλαδή ένα οχυρό μοναστήρι. Το καθολικό της μονής, δηλ. ο κεντρικός Ναός, ο της Θείας Μεταμορφώσεως, βρίσκεται μέσα στον πύργο της Μονής, πράγμα μοναδικό τουλάχιστον σε Ορθόδοξο μοναστήρι. Στο κτιριακό συγκρότημα, απέναντι απο τον πύργο υπάρχει ο Ναϊσκος του Αγίου Γεωργίου, που φιλοξένησε το Σώμα του Αγίου μας ως τάφος Του για λίγα χρόνια. Το 1530 ή το 1538 κατά τον Χιώτη, το μοναστήρι δέχεται επίθεση Σαρακινών, οπότε σφαγιάζονται οι Πατέρες της Μονής. Το μοναστήρι μετά από αυτή τη συμφορά σιγά - σιγά αρχίζει να αναζωογονείται και ξαναεπανδρώνεται. Ετσι στα 1568 σε κάποια εκκλησία της Ζακύνθου, ο Ζακυνθινός κόντες Δραγανίγος Σιγούρος του Μωκίου γίνεται με την τελετή της κουράς Μοναχός της των Στροφάδων Μονής με το όνομα Δανιήλ (Διονύσιος ονομάστηκε στην σε Αρχιεπίσκοπο χειροτονία Του). Αργότερα γίνεται και Ηγούμενος Αυτής, γύρω στα 1570, σύμφωνα με μαρτυρίες συμβολαίων της εποχής εκείνης. Ως Αρχιεπίσκοπος πρώην Αιγίνης φρόντιζε τα μοναστήρια του ποικιλοτρόπως, έως ότου πραγματοποιήθηκε η επιθυμία Του, να ταφεί στη Μονή Στροφάδων πεθαίνοντας στα 1622 Δεκεμβρίου 17. Ύστερα από λίγα χρόνια έγινε η ανακομιδή του Λειψάνου Του και κατά θαυματουργικό τρόπο βρέθηκε το Λείψανό Του άθικτο από τον πανδαμάτορα χρόνο. Το Λείψανο του Αγίου μας μένει στα Στροφάδια μέχρι την 19η Αυγούστου του 1717, χρονιά κατά την οποία γίνεται μεγάλη επίθεση των Αγαρηνών οι οποίοι σκότωσαν και αιχμαλώτισαν τους μοναχούς. Μόνο δύο κρυμμένοι στο λόγγο γλύτωσαν, πήραν το Λείψανο του Αγίου και το έφεραν στην Ζάκυνθο και από τότε μέχρι σήμερα, ο Άγιος παραμένει στο νησί Του, προστάτης και πολιούχος του, χαρίζοντας την ευλογία Του σε όσους τη ζητούν (Περισσότερα στοιχεία για τον Άγιο Διονύσιο...). Μαζί όμως με το λείψανο του Αγίου μεταφέρθηκε και η έδρα της Μονής των Στροφάδων στην πόλη της Ζακύνθου, όπου παραμένει μέχρι σήμερα. Η Μονή είχε σημαντική βιβλιοθήκη και ιερά σκεύη μεγάλης αξίας. Τμήματα της βιβλιοθήκης αυτής και των ιερών σκευών βρίσκονται στο μοναστήρι στη Ζάκυνθο αλλά και στη Μαρκιανή βιβλιοθήκη της Βενετίας.
Τα κτίρια της ιστορικής αυτής Μονής υπέστησαν σημαντικότατες ζημιές, κατά το σφοδρό σεισμό (ισχύος 6,6 R) της 18ης Νοεμβρίου 1997.

Β) Η ΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ

Ο σημερινός μεγαλοπρεπής Ναός και η παρακείμενη Μονή του Άμμου γνώρισαν διάφορες φάσεις. Καταστράφηκαν κατά το μεγάλο σεισμό που ερείπωσε τη Ζάκυνθο το 1893. Ειδική Ερανική Επιτροπή του 1900 ανέλαβε την ανέγερση νέου Ναού, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν στις 22 Αυγούστου 1948. Ιδιαίτερα σημαντικά έργα τέχνης του Ναού αποτελούν: α) Η αργυρόγλυπτη Λάρνακα του Ιερού Λειψάνου, έργο Γεωργίου Διαμαντή Μπάφα (1829), β) οι Δεσποτικές εικόνες στο Τέμπλο με ασημένια επένδυση από τον ίδιο καλλιτέχνη (1829), γ) ο περίφημος πίνακας της Λιτανείας του Αγίου δια χειρός ιερέως Νικολάου Κουτούζη (1766), δ) το ξυλόγλυπτο και χρυσωμένο "Δωμάτιο" του Αγίου και πολλά άλλα. Οι τοιχογραφίες έχουν ιστορηθεί από τους αγιογράφους Νικόλαο Στρατούλη, Διονύσιο Ανδραβιδιώτη, Ιωάννη Καρούσο, Χαράλαμπο Γιατρά και Ιωάννη Τσολάκο, ενώ οι εικόνες του Τέμπλου, εκτός από τις τέσσερις κεντρικές δια χειρός ιερέως Νικολάου Κουτούζη, αγιογραφήθηκαν από τους Δημήτριο Πελεκάση και Χρήστο Ρουσέα.

Χρυσωμένο το Τέμπλο του Αγίου

Έργα τέχνης φυλασσόμενα στο Μουσείο της Μονής: α) Τέσσερις πίνακες του Νικολάου Κουτούζη (18ος αιώνας), με θέματα από τη ζωή και τα θαύματα του Αγίου, β) η βυζαντινής προελεύσεως και τέχνης εικόνα της Παναγίας της "Θαλασσομαχούσας", γ) το ανεπανάληπτης ασημουργικής τέχνης Ευαγγέλιο του Γεωργίου Διαμαντή Μπάφα (1812), δ) Ευαγγέλιο ίδιας τέχνης του Αθανασίου Τζιμούρη (1828), ε) αξιολογότατοι χειρόγραφοι κώδικες και σπανιότατες εκδόσεις από τις αρχές του 16ου αιώνα έως και σήμερα. Ως προς το πυργοειδές Κωδωνοστάσιο του Αγίου, που συνθέτει αρμονικά το κτιριακό συγκρότημα της Μονής, πρέπει να σημειωθεί, ότι και αυτό γνώρισε διάφορες φάσεις λόγω της έντονης σεισμικότητας της περιοχής. Το σημερινό χτίστηκε μεγαλόπρεπο κι εκφραστικό της ζακυνθινής ιδιαιτερότητας μετά την σεισμοπυρκαϊά του Αυγούστου του 1953, ύψους 40 περίπου μέτρων και με πυραμοειδή κορυφή, το οποίο με τις γλυκόηχες καμπάνες του διαλαλεί προς κάθε κατεύθυνση την ακοίμητη παρουσία του Πολιούχου της Ζακύνθου στην ευλογημένη εκείνη ιερή στέγη, επίκεντρο και σημείο αναφοράς της πνευματικής ζωής του νησιού.

Γ) ΟΙ ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

Δύο φορές το χρόνο οι Ζακυνθινοί τιμούν τον Προστάτη τους Άγιο Διονύσιο και μαζί τους όλοι οι ευλαβείς ορθόδοξοι προσηλώνοντας το νου στο Σεπτό Λείψανό του, το ανέγγιχτο από τη φθορά. Η πρώτη μέσα στο έτος πανήγυρης πραγματοποιείται στις 24 Αυγούστου, μνήμη της Μετακομιδής του Ιερού Σκηνώματος από τα νησιά Στροφάδες στη Ζάκυνθο, που συνέβη το 1717, και η δεύτερη στις 17 Δεκεμβρίου, οπότε τιμάται η μνήμη της Κοιμήσεως τού Αγίου Πατρός, που συνέβη το 1622. Και οι δύο αυτές λειτουργικές συνάξεις λαμβάνουν ιδιαίτερη αίγλη κάθε χρόνο και διαρκούν τρεις μέρες η κάθε μία (23 - 26 Αυγούστου και 16 - 19 Δεκεμβρίου).

Το σεπτό Λείψανο του Αγ. Διονυσίου

Εκτός από τη μεγαλοπρέπεια των Τελετών και Ακολουθιών, οι οποίες πραγματοποιούνται πάντοτε κατά το χαρακτηριστικό μουσικό εκκλησιαστικό ιδίωμα της Ζακύνθου, με την συμμετοχή πολλών Αρχιερέων, όλου του ιερού Κλήρου και χιλιάδων ευσεβούς λαού, κορυφαίες και εξαιρετικά συγκλονιστικές ώρες αποτελούν οι λιτανεύσεις του Ιερού Λειψάνου ανά την πόλη (απόγευμα της 24ης Αυγούστου και πρωί της 17ης Δεκεμβρίου), οπότε η καρδιά κάθε πιστού ριγά, τα μάτια δακρύζουν, τα γόνατα λυγίζουν ικετευτικά μπροστά στον Γέροντα του Άμμου, τον Πατέρα και παρηγορητή κάθε πονεμένου.

Το Δωμάτιο του Αγίου και η Λάρνακα ανοικτή