Το Κύκλωμα (2005) Αρχαιότητες από την Κρήτη και όλη την Ελλάδα καταλήγουν σε ιδιωτικές συλλογές μέσω του παράνομου εμπορίου που διακινεί τους αρχαιολογικούς θησαυρούς σε όλο τον κόσμο. Μια διεθνής έρευνα που αποκαλύπτει το «κύκλωμα» νομιμοποίησης των προϊόντων αρχαιοκαπηλείας. Πηγή: Α. Αποστολίδης - Ν. Ζηργάνος

                     
                                                          Το κύκλωμα by tvxorissinora


«Το κύκλωμα», ντοκιμαντέρ του Ανδρέα Αποστολίδη, είναι μια αποκαλυπτική ματιά στο παράνομο εμπόριο ελληνικών αρχαιοτήτων από τον 19o αιώνα έως σήμερα, με έμφαση στις τρεις τελευταίες δεκαετίες.

Αποτέλεσμα πέντε χρόνων έρευνας του σκηνοθέτη και του Νικόλα Ζηργάνου, γυρίστηκε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, στην Αγγλία, τη Νέα Υόρκη, την Ιταλία, τη Γενεύη, το Ισραήλ και τη Γερμανία. Με συνεντεύξεις και επισκέψεις σε μια σειρά από μουσεία, οίκους δημοπρασίας, ιδιώτες συλλέκτες και αρχαιοπώλες αποκαλύπτεται το παράνομο διεθνές εμπόριο ελληνικών αρχαιοτήτων και ο ρόλος του ελληνικού κράτους.
Εμφανίζεται ο Thomas Hoving, πρώην διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, αλλά και ο διακεκριμένος αρχαιολόγος Collin Renfrew, με πρωτοβουλία του οποίου ιδρύθηκε στο πανεπιστήμιο του Cambridge, στα μέσα της δεκαετίας του ʼ90, το «Κέντρο Ερευνών Παράνομων Αρχαιοτήτων». Πρόκειται για τον πρώτο πανεπιστημιακό οργανισμό που καταδίκασε επίσημα την ύπαρξη ενός εμπορίου βασισμένου στη λαθρανασκαφή, την παράνομη κατοχή και λαθραία εξαγωγή αρχαιοτήτων.
Το αρχαιολογικό τοπίο της Κρήτης δεν έμεινε έξω από τη δίνη του «κυκλώματος». Ο αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης περιγράφει πως οδηγήθηκε στην ανασκαφή της Ζωμίνθου από έναν αρχαιοκάπηλο ενώ ο συλλέκτης George Ortiz εμφανίζεται να υποδεικνύει την Κρήτη και ιδιαίτερα την περιοχή της Κνωσού ως χώρο προέλευσης αντικειμένων της συλλογής του στη Γενεύη.
Ερευνάται ακόμα η υπόθεση του ιδιωτικού «Μουσείου των Χωρών της Βίβλου», του Elia Borowski στην Ιερουσαλήμ, όπου ανάμεσα στα υπόλοιπα εκθέματά του παρουσιάζεται μια εντυπωσιακή, πλην αμφιλεγόμενη, μινωική συλλογή. Το 2001, στη μεγάλη έκθεση μινωικών αρχαιοτήτων που πραγματοποιήθηκε στην Καρλσρούη υπό την αιγίδα του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου, συμμετείχε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Ταυτόχρονα όμως, για πρώτη φορά, συμμετείχε και η συλλογή Borowski της Ιερουσαλήμ, η οποία έτσι θα νομιμοποιούσε την παρουσία των παράνομα αποκτημένων αρχαιοτήτων της.
Παρουσιάζεται, τέλος, το «ξέπλυμα» των κλεμμένων αρχαιοτήτων και η μετατροπή τους σε «νόμιμες», αλλά και ο ρόλος της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών στην καταδίκη μελών του κυκλώματος.
Όπως καταλήγει ο αρχαιολόγος Collin Renfrew: «Το εμπόριο αρχαιοτήτων χρηματοδοτεί τη λεηλασία και την καταστροφή των αρχαιολογικών χώρων και άρα συμβάλλει στην απώλεια αρχαιολογικών γνώσεων που είναι από τις μεγαλύτερες απειλές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».
Διακρίσεις:
· Βραβείο κοινού στο φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών ΑΓΩΝ 2006.
· Βραβεία σε τέσσερις κατηγορίες (Καλύτερη ταινία, Καλύτερο Σενάριο, Καλύτερη Αφήγηση, Ειδική Μνεία) στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Βίντεο του Archaeology Channel, στο Όρεγκον, ΗΠΑ, Μάιος 2007.
· Υποψήφιο για το βραβείο του καλύτερου ντοκιμαντέρ στην κατηγορία Current Affairs στα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά βραβεία Prix Europa, Βερολίνο, Νοέμβριος 2007