«Με τα μάτια της ψυχής: Η ένταξη των ΑΜΕΑ στην τοπική κοινωνία»

 

Του Άρη Γεράκη
Στις 16 Δεκεμβρίου 2011 διοργανώθηκε από τη Διεύθυνση Πρόνοιας του Δήμου Κεφαλονιάς ημερίδα με θέμα «Με τα μάτια της ...ψυχής: Η ένταξη των ΑΜΕΑ στην τοπική κοινωνία». Επίσημος προσκεκλημένος και κεντρικός ομιλητής ήταν ο εκ γενετής τυφλός κ. Βαγγέλης Αυγουλάς, ασκούμενος δικηγόρος και Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Ιλίου σε ηλικία μόλις 23 ετών.

Ο κ. Αυγουλάς εκπροσωπεί νέους με προβλήματα όρασης σε φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σκοπός της επίσκεψης ήταν να αναφερθεί στις δυσκολίες που βιώνουν τα ΑΜΕΑ στην καθημερινή τους προσπάθεια για εκπαίδευση, εργασία, εξυπηρέτηση στις δημόσιες υπηρεσίες, μετακίνηση στις πόλεις και στην ισότιμη συμμετοχή που διεκδικούν σε κάθε δραστηριότητα της ζωής.

Κατά τον χαιρετισμό του, ο δήμαρχος κ. Α. Παρίσης επισήμανε πως όταν πρόκειται για άτομα με ειδικές ανάγκες «πολλοί κοιτούμε αλλά λίγοι βλέπουμε», ενώ τόνισε πως δεν υπάρχουν ανάπηροι άνθρωποι παρά μόνο ανάπηρες συμπεριφορές. Ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου κ. Π. Καππάτος υπενθύμισε πως κανείς μας δεν έχει υπογράψει συμβόλαιο σωματικής ακεραιότητας, υπονοώντας πως ο καθένας μας θα μπορούσε να γίνει ΑΜΕΑ.

Η εκπροσώπηση της αστυνομίας κρίθηκε απαραίτητη καθότι είναι άμεσα εμπλεκόμενη στην προσβασιμότητα των δημοσίων χώρων. Ο αστυνομικός διευθυντής κ. Π. Φιλίππου θύμισε τη ρήση του Ευάγγελου Παπανούτσου, «απ’ όλα τα βάρη μπορούν ν' απαλλαγούν οι ώμοι του ανθρώπου εκτός από το βάρος της ευθύνης». Επίσης, χαιρετισμούς απηύθυναν ο βουλευτής κ. Σ. Μοσχόπουλος, ο αντιπεριφερειάρχης κ. Σ. Κουρής, ο αντιδήμαρχος κ. Σ. Σαββαόγλου, ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Μ. Κοτσιλίνης και ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου κ. Π. Πανταζόπουλος.
Εγκαινιάζοντας το κεντρικό πρόγραμμα της εκδήλωσης, ο παιδοψυχίατρος Δρ. Ι. Κουτσανδρέας μίλησε με θέμα «Η σημασία της έγκαιρης ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σε θέματα αναπηρίας». Αρχικά, τόνισε πως οποιαδήποτε παρέμβαση υπέρ των ΑΜΕΑ στον τόπο μας θα πρέπει να ξεκινήσει από μία πιστή καταγραφή ως προς ποιά είδη αναπηριών υπάρχουν, σε τι ποσοστό η καθεμία και σε ποιά μέρη του νησιού βρίσκονται. Τα στοιχεία αυτά θα βοηθήσουν την δημοτική αρχή να σχεδιάσει ορθολογικά την προσβασιμότητα των δημόσιων χώρων.

Ακολούθως, ο Δρ. Κουτσανδρέας επισήμανε την ευθύνη της κοινωνίας σε όλα τα στάδια της ζωής ενός ΑΜΕΑ, ξεκινώντας από τον προγεννητικό έλεγχο, ώστε να προληφθεί τυχόν αναπηρία του εμβρύου. Η κοινωνία πρέπει να σταθεί δίπλα στην εγκυμονούσα μητέρα, όπως με ενημέρωση εναντίον των κινδύνων του καπνίσματος. Εάν παρόλα αυτά γεννηθεί βρέφος με αναπηρία, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να στηριχτεί η ίδια η οικογένεια, η οποία βαρύνεται με απίστευτες ενοχές και κοινωνικό στίγμα. Δεν θα πρέπει να υποτιμάται η οικονομική και ψυχολογική πίεση πάνω στην οικογένεια, η οποία είναι δυνατόν να οδηγήσει και στην κατάρρευσή της.

Κατόπιν, το περιβάλλον του παιδιού πρέπει να ενισχυθεί με δομές, όπως οι κατάλληλοι παιδικοί σταθμοί. Ο Δρ. Κουτσανδρέας καυτηρίασε την ελλιπή επιδοματική πολιτική της πολιτείας και την έλλειψη ίσων ευκαιριών για τα ΑΜΕΑ. Προσκάλεσε δε τις δημόσιες υπηρεσίες όπως τη Βουλή σε ένα παιχνίδι ρόλων: Μία φορά το χρόνο να υποδυθούν τους λήπτες των υπηρεσιών τους, ώστε να διαπιστώσουν τις δυσκολίες πρόσβασης των ΑΜΕΑ στις δημόσιες υπηρεσίες. Όπως υπογράμμισε, σημασία στην πολιτική δεν έχει μόνο η λογιστική προσέγγιση, δηλαδή πώς «πάνε τα νούμερα», αλλά πώς «πάνε οι άνθρωποι».
Τέλος, ο Δρ. Κουτσανδρέας πρότεινε τη δημιουργία κοινωνικών συνεταιρισμών περιορισμένης ευθύνης που να επιτρέπουν στα ΑΜΕΑ ίσες ευκαιρίες στην εργασία, ώστε να μήν καταντούν επαίτες αλλά στυλοβάτες του συστήματος. Ολοκληρώνοντας, ο Δρ. Κουτσανδρέας υπενθύμισε πως με το να σταθούμε δίπλα στα ΑΜΕΑ τιμούμε πρώτα από όλα τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ακολούθησαν ολιγόλεπτες παρουσιάσεις από φορείς κοινωνικής πρόνοιας. Η κα. Α. Τοτόλου εξέθεσε το έργο του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Περατάτων, του οποίου είναι διευθύντρια. Ο κ. Δ. Δημουλιός πρόβαλλε το έργο της διεύθυνσης Πρόνοιας του Δήμου Κεφαλονιάς, τονίζοντας τις δυσκολίες που προέκυψαν από τη διάσπαση των αρμοδιοτήτων που επέφερε το νομοσχέδιο δοικητικής μεταρρύθμισης «Καλλικράτης». Αποκορύφωμα της κρατικής δυσλειτουργίας είναι ότι το κοντινότερο Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας βρίσκεται στην Πάτρα, ενώ για να καταφέρει να περάσει ένας ανάπηρος από την αρμόδια επιτροπή απαιτείται αναμονή έως και έξι μηνών!
 

Ο πρόεδρος του ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ κ. Α. Μπενετάτος τόνισε ότι σημαντικά εμπόδια για την ενσωμάτωση των ΑΜΕΑ στην κοινωνία, εκτός από την έλλειψη προσβασιμότητας και υποδομών, είναι ο φόβος και η προκατάληψη. Ο δημοσιογράφος κ. Σ. Βούτος θύμισε πώς οι οικογένειες των ΑΜΕΑ υπόκεινται καθημερινά σε «χαστούκια ζωής» τα οποία πρέπει να σταματήσουν, ενώ εξαπέλυσε μομφή κατά των πολιτικών οι οποίοι θυμούνται τα ΑΜΕΑ μόνο κατά την προεκλογική τους εκστρατεία! Κεντρικό ζήτημα που έθεσε ο κ. Βούτος είναι τι θα απογίνουν τα υποστηριζόμενα μέλη ΑΜΕΑ όταν οι γονείς τους φύγουν από τη ζωή, ερώτημα στο οποίο κανείς από τους παρευρισκόμενους δε φαίνεται να έδωσε απάντηση.
Ο πρόεδρος του Οργανισμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Δ. Κοκκώσης επισήμανε δύο πυλώνες στους οποίους θα πρέπει να στηριχτεί η αλληλεγγύη προς τα ΑΜΕΑ, κρατικές παροχές και εθελοντισμός.  Ο πρόεδρος της Κοινωφελούς Επιχείρησης κ. Α. Κωνσταντάκης κάλεσε τους παρευρισκόμενους να υποστηρίξουν την προσπάθεια του φορέα του, ενώ ο Διευθυντής της Επαγγελματικής Σχολής Βοηθών Νοσηλευτών του Γενικού Νοσοκομείου Κεφαλονιάς κ. Σ. Σακαλής παρουσίασε την εθελοντική προσφορά της σχολής στην ευρύτερη κοινωνία. Ακολούθως, ο κ. Σακαλής υποσχέθηκε την υποστήριξη της Σχολής σε κάθε προσπάθεια που θα μπορούσε να συνεισφέρει στη βελτίωση της κατάστασης των ΑΜΕΑ.

Σύντομη αναφορά στην προσφορά των Εθελοντών Σαμαρειτών, Διασωστών και Ναυαγοσωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού έκανε η δόκιμος Σαμαρείτισσα κα. Δέσποινα Γαλανάκη, τονίζοντας πως οι Σαμαρείτες βρίσκονται πάντα στο πλευρό των ΑΜΕΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην υγειονομική κάλυψη της εκδήλωσης συμμετείχε τριμελής αποστολή από Εθελοντές Σαμαρείτες.
Ο ιατρός του ΙΚΑ κ. Β. Πολίτης επισήμανε πως το κράτος αδικαιολόγητα έρχεται σε αντιπαράθεση με τους ιδιωτικούς συλλόγους, ενώ θεωρεί ως κύριο αντίδοτο απέναντι στην ανεπάρκεια της κρατικής πρόνοιας την εθελοντική πρωτοβουλία των πολιτών. Συγκεκριμένα, ο κ. Πολίτης ηγείται πρωτοβουλίας να στελεχωθεί ιατρείο από εθελοντές ιατρούς στο κτίριο όπου στεγάζεται η διεύθυνση Πρόνοιας του Δήμου (πρώην «Ξενία»).
Η κ. Χ. Κοσμάτου εκ μέρους της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου Κεφαλονιάς υπενθύμισε πως τα ΑΜΕΑ έχουν αναπτύξει σημαντικές δεξιότητες στις επιστήμες και στις τέχνες, ενώ τόνισε ότι οπωσδήποτε πρέπει να διατηρηθούν οι υπάρχουσες υποστηρικτικές δομές, θυμίζοντας πως «η ανθρωπιά νικάει την κρίση».
Ο κ. Δ. Τρωιάνος ως άτομο με ειδικές ανάγκες διαπίστωσε ότι η κοινωνία μας δεν έχει φτάσει ούτε καν στο σημείο να μην εμποδίζει τα ΑΜΕΑ, πολύ περισσότερο να τα βοηθάει. Καυτηρίασε τη διαρκή παραβίαση των ειδικών θέσεων στάθμευσης ΑΜΕΑ καθώς και την ανεπάρκεια εφαρμογής των πολεοδομικών κανονισμών ως παραδείγματα αποκλεισμού τους από την κοινωνική ζωή.
Κορυφαία στιγμή της εκδήλωσης ήταν η ομιλία του επίτιμου προσκεκλημένου κ. Β. Αυγουλά, αντιδήμαρχου Ιλίου. Κατά τον εισαγωγικό χαιρετισμό του, ο κ. Αυγουλάς επαίνεσε την ομοψυχία των πολιτικών παρατάξεων οι οποίες έσπευσαν να τιμήσουν με την παρουσία τους την εκδήλωση. Στη συνέχεια, ανακοίνωσε πως η ομιλία του θα είναι καθαρά βιωματική, εμπνευσμένη από τα «χαστούκια» που έχει δεχτεί από την ελληνική κοινωνία.

Ο κ. Αυγουλάς υπενθύμισε ότι περίπου το 10% του ελληνικού πληθυσμού είναι ΑΜΕΑ. Εάν σε αυτό το ποσοστό προστεθούν και οι οικογένειες τους, τότε είναι προφανές ότι το ζήτημα των ΑΜΕΑ αφορά άμεσα ένα σημαντικότατο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Παρόλα αυτά, μόνο ένα στα δέκα παιδιά με ειδικές ανάγκες πηγαίνει σχολείο, παρά τη δέσμευση του κράτους να παρέχει υποχρεωτική εκπαίδευση σε όλους τους πολίτες. Τελικά, αυτό που οι οικογένειες των ανάπηρων παιδιών εκλαμβάνουν ως «τιμωρία από το Θεό» ή «κατάρα», συχνά καταλήγει σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Το ποσοστό ανεργίας των ατόμων με ειδικές ανάγκες πιθανότατα ξεπερνά το 95%. Τα ΑΜΕΑ αποκλείονται από τα περισσότερα επαγγέλματα, ακόμα και αυτά στα οποία θα μπορούσαν να αποδώσουν άριστα με την κατάλληλη εκπαίδευση και κοινωνική υποστήριξη. Ο κ. Αυγουλάς αναφέρθηκε στις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν τα ΑΜΕΑ σε κάθε φάση της ζωής τους, υπογραμμίζοντας κυρίως την έλλειψη κρατικής υποστήριξης, τη δυσανάλογη οικονομική επιβάρυνση ώστε να αποκτήσουν τον ειδικό εξοπλισμό για την εκπαίδευσή τους και την περιθωριοποίηση μέσα στην ίδια την οικογένεια.
Τέλος, ο κ. Αυγουλάς ήταν αμείλικτος όσον αφορά τους «δήθεν» ανάπηρους που εκμεταλλεύονται το σύστημα—συχνά με τη συνενοχή ιατρών και πολιτικών—ώστε να εισπράττουν αναπηρικές συντάξεις «μαϊμού», ενώ αυτοί που τις έχουν πραγματικά ανάγκη συχνά δεν έχουν πρόσβαση στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.

Κεντρικό συμπέρασμα που προέκυψε από την εκδήλωση είναι πως τα ΑΜΕΑ δεν είναι κάποιοι άγνωστοι, παράξενοι άνθρωποι, αλλά ένα ζωντανό, δυναμικό και πολύτιμο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, συχνά όμως παραμελημένο. Όλοι μας μπορεί κάποτε να βρεθούμε στη θέση τους, συνεπώς η επένδυση σε δομές και κοινωνική πρόνοια υπέρ των ΑΜΕΑ, εκτός από αυτονόητη ανθρωπιστική προσταγή, είναι και επένδυση στο δικό μας μέλλον.