Στο πλαίσιο της συμβολής της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων στη
μέγιστη δυνατή κοινωνικοποίηση του αρχαιολογικού έργου και επιπλέον στην
πολύπλευρη πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, η
Περιφερειακή Σύμβουλος, Τζόγια Γρουζή,
ζητεί τη θετική ψήφο του Περιφερειακού Συμβουλίου στην ιδέα δημιουργίας
μιας μικρής επισκέψιμης τοπικής αρχαιολογικής έκθεσης στον Πόρο Κεφαλονιάς.
Το θέμα φέρνει η κ.
Γρουζή στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Ιονίων Νήσων, που θα
πραγματοποιηθεί στο Αργοστόλι, την προσεχή Κυριακή 1 Ιουλίου.
Νεολιθικό και Λατρευτικό Σπήλαιο «Δράκαινας» Πόρου
Στο ΝΑ τμήμα της
Κεφαλονιάς (στην ευρύτερη περιοχή του Πόρου), η αρχαιολογική έρευνα αναγνώρισε
ή και επιβεβαίωσε την τελευταία 20ετία (1992 κ.εξ.) μέσω συστηματικών
επιφανειακών ερευνών (Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας 1992-93,
1999-2000, Παν/μιο Πελοποννήσου 2011) και ανασκαφικών εργασιών (Αρχαιολογική
Εφορεία Πατρών & Αρχαιολογική Σχολή
της Δανίας τη δεκετία 1990, Εφ. Παλ/γίας-Σπηλ/γίας Νότιας Ελλάδας δεκαετίες
1990 και 2000), Simon Fraser Πανεπιστήμιο Καναδά 2007 κ.εξ., ΛΕ΄ Εφορ. Προϊστ.
& Κλασ. Αρχ/των 2006 κ.εξ.) σημαντικά και ενδιαφέροντα κατάλοιπα αλλά και
μνημεία της διαχρονικής παρουσίας και δραστηριότητας του ανθρώπου από τη
μακρινή Παλαιολιθική και Νεολιθική Εποχή
μέχρι και τους ιστορικούς χρόνους, τόσο στην παράκτια ζώνη από τον Πόρο
μέχρι και την Μούντα, όσο και στη λεκάνη των Τζαννάτων.
Πρόκειται για
χιλιάδες εργαλείων από τη δραστηριότητα κυνηγών και τροφοσυλλεκτών της
Παλαιολιθικής Εποχής για πολλές χιλιετίες (περ. 100.000 – 10.000 π.Χ.), για
χώρους ειδικής κοινωνικής δραστηριότητας νεολιθικών κοινωνιών - πρώιμων αγροτών
(Σπήλαιο «Δράκαινα» στο φαράγγι του Πόρου 6η έως και 4η χιλιετία), όπως και για
ταφικά μνημεία αριστοκρατικών ή και βασιλικών γενεών της Μυκηναϊκής περιόδου (νεκρόπολη/Μυκηναϊκός
Τάφων στα Τζαννάτα), ή για ακροπόλεις/πόλεις (π.χ. Πρόννοι), ναούς (αρχαϊκός
ναός δίπλα από το εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου Σκάλας), νεκροταφεία, βίλλες και
ιερά των ιστορικών χρόνων (8ος κ.εξ. αιώνες), ενώ δεν λείπουν και μνημεία των
βυζαντινών χρόνων.
Η σύντομη αυτή
παρουσίαση τεκμηριώνει τη διαχρονική ιστορική δυναμική της περιοχής και τη
σημασία της για την αρχαιολογική - ιστορική έρευνα. Ταυτόχρονα, όμως, θέτει και
το ερώτημα της αξιοποίησης αυτού του ιστορικού πλούτου από τη σύγχρονη
κοινωνία.
Στη νοτιοανατολική Κεφαλληνία η ανθρώπινη
παρουσία έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη πολιτισμού πολλών αιώνων. Ανάμεσα τους εκτός από τον α) Μυκηναϊκό Θολωτό Τάφο και
Οικισμό Τζαννάτων και β) Κλασικές/Ελληνιστικές Ακροπόλεις Πρόννων & Πόρου
και Νεκρόπολη Πρόννων , ξεχωρίζει το μνημείο του Νεολιθικού και Λατρευτικού
Σπηλαίου Δράκαινας Πόρου που προτείνεται
για ανάδειξη με στόχο την κοινωνική αξιοποίηση και ένταξη του, καθώς και
την έκθεση των ευρημάτων του στο Εκθεσιακό Κέντρο Πόρου.
Το Σπήλαιο «Δράκαινα»
βρίσκεται στο απόκρημνο και εντυπωσιακό Φαράγγι του Πόρου.
Η Εφορεία
Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος έχει πραγματοποιήσει κατά τα
έτη 1992-1996, 1999-2002 και 2004-2005 ανασκαφική έρευνα στο Σπήλαιο «Δράκαινα»
στο Φαράγγι του Πόρου Κεφαλονιάς, με επικεφαλής των Ανασκαφών για τις επιχώσεις
των ιστορικών χρόνων την αρχαιολόγο, Ευαγγελία - Μιράντα Χατζιώτη και για τις
επιχώσεις των προϊστορικών χρόνων την αρχαιολόγο, Γεωργία Στρατούλη.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φώς αρχαιολογικές
επιχώσεις που μαρτυρούν τη χρήση του Σπηλαίου από την Νεότερη Νεολιθική (μέσα
6ης χιλιετίας) έως την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (μέσα 3ης χιλιετίας).
Ύστερα από μια μακρά περίοδο εγκατάλειψης το
Σπήλαιο επαναχρησιμοποιήθηκε από το τέλος του 7ου αιώνα έως τις αρχές του 2ου
αιώνα π.χ ως Ιερό των Νυμφών και του Θεού Πάνα.
Το ερευνητικό
πρόγραμμα της «Δράκαινας» έχει υποστηριχθεί ανελλιπώς και με διάφορους τρόπους
από την τοπική Δημοτική Αρχή, η οποία έχει διαθέσει στον ΥΠΠΟΤ χώρο για την
αποθήκευση και μελέτη αρχαιολογικού υλικού στο Εκθεσιακό Κέντρο Πόρου, που
βρίσκεται πολύ κοντά στην έδρα της τοπικής Αστυνομικής Διεύθυνσης.
Τα αποτελέσματα των
Ανασκαφών στο Σπήλαιο «Δράκαινα» έχουν γίνει γνωστά τόσο στην εγχώρια όσο και
τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, μέσω σειράς δημοσιευμάτων των μελών της
πολυμελούς ομάδας μελέτης του Σπηλαίου σε συνέδρια και αρχαιολογικά περιοδικά.
H κοινοποίησή τους στο ευρύτερο κοινό έχει γίνει εφικτή από το Νοέμβριο του
2009 μέσω του Διαδικτύου, συγκεκριμένα μέσω του επίσημου ιστότοπου της θέσης
(www.drakainacave.gr), ο οποίος παρουσιάζει σταθερά αυξανόμενο αριθμό
επισκεπτών. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι
προετοιμάζεται και μονογραφία, που θα κατατεθεί για δημοσίευση στο INSTAP Academic
Press, ενώ σύντομα θα είναι έτοιμο για χρήση από εκπαιδευτικούς και μαθητές ένα
ψηφιακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τις ανθρωπογενείς επιχώσεις του Σπηλαίου.
Τζόγια Γρουζή: Κοινωνικό αγαθό τα αρχαιολογικά ευρήματα
Εάν πιστεύουμε ότι
τα ιστορικά μνημεία, τα προϊόντα της αρχαιολογικής έρευνας αποτελούν κοινωνικό
αγαθό, αξιοποιήσιμο με διάφορους τρόπους από όλους τους πολίτες, ενήλικες και
μαθητές, κατοίκους και επισκέπτες του νησιού, είναι καιρός, εφόσον υπάρχει από
χρόνων αφενός σοβαρό κοινωνικό ενδιαφέρον και αφετέρου η συνεργασία των
αρχαιολογικών υπηρεσιών και των ερευνητών, να συμβάλουμε δυναμικά ως πολιτεία
στη σύγχρονη προβολή αυτών των μνημείων.
Για αυτό και σήμερα
παρουσιάζεται στο σώμα μια πρόταση άμεσης υλοποίησης και χαμηλού κόστους που
θεωρείται υλοποιήσιμη σε μικρό χρονικό διάστημα και, επίσης, πολλαπλού οφέλους
για τον τόπο, τους μαθητές, τους επιχειρηματίες, τον τουρισμό.
Η πρόταση για τη δημιουργία επισκέψιμου χώρου
Προτείνεται να διερευνηθεί η δυνατότητα σύναψης προγραμματικής σύμβασης με τις
αρμόδιες υπηρεσίες, Υπουργείο Πολιτισμού και Δήμου Κεφαλλονιάς για τη
δημιουργία ενός επισκέψιμου χώρου μελέτης/τεκμηρίωσης και προβολής των
ευρημάτων του Σπηλαίου της «Δράκαινας» στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας
Ελειού-Πρόννων.
Με αυτό τον
τρόπο τόσο η δραστηριότητα της
Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όσο και η ενδιαφέρουσα διαχρονική χρήση του Σπηλαίου «Δράκαινα»
θα γίνουν παραγωγικά στοιχεία για την τοπική κοινωνία.
Ο χώρος αυτός
υφίσταται. Το κτήριο του Εκθεσιακού Κέντρου Πόρου είναι τοπόσημα για την
περιοχή, είναι ορατό από θαλάσσης και ξηράς, βρίσκεται μεταξύ του λιμανιού και
της πλατείας του Πόρου, κοντά στο φαράγγι και την λεκάνη των Τζαννάτων, κοντά
σε δημοτικό χώρο parking και κοντά στο Αστυνομικό Τμήμα (προστασία) και ως εκ τούτου
είναι κατάλληλος για την εν λόγω χρήση. Μπορεί να εξοπλιστεί με κατάλληλα
ηλεκτρονικά μηχανήματα προβολής και ήχου (π.χ. προτζέκτορα και επιτοίχια οθόνη
για προβολή μικρών βιντεοταινιών των επιμέρους αρχαιολογικών χώρων για ενήλικες
και μαθητές σε δύο τουλάχιστον γλώσσες -ελληνική και αγγλική-).. Το κτίριο
είναι γνωστό στην τοπική κοινωνία ως «Δημοτικό ή Τουριστικό Περίπτερο» και
ανακατασκευάσθηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’90 με κοινοτικούς πόρους για να
λειτουργήσει ως «Εκθεσιακό Κέντρο». Στο κτίριο αυτό φιλοξενούνται για περίπου 3
μήνες το χρόνο, συνήθως Σεπτέμβριο - Νοέμβριο, και παραδόσεις μαθημάτων
αρχαιογνωστικού τμήματος Πανεπιστημίου του Καναδά, το οποίο σε συνεργασία με
την ΛE΄ ΕΠΚΑ πραγματοποιεί ανασκαφές σε νεκροταφείο ιστορικών χρόνων στη
γειτονική Λεκάνη των Τζαννάτων.
Το κόστος για τη
δημιουργία αυτής της έκθεσης είναι 30000 €. περιλαμβανομένων του στησίματος της
έκθεσης (π.χ. αμοιβή μελέτης και επίβλεψης αρχιτέκτονα, σκελετός χαμηλών
προθηκών από μέταλλο και ξύλο, στενόμακρων προθηκών από γυψοσανίδα, και ακόμη
τζάμια και πάνελς), της δημιουργίας video-ταινίας (π.χ. αμοιβή τεχνικών), της
αγοράς εξοπλισμού προβολών καθώς και του κόστους άλλων αναλώσιμων (π.χ.
παραγωγή δίγλωσσων φυλλαδίων, βάψιμο αίθουσας).
