Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με την «ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ», σε πρώτη εκτέλεση. Είναι ένα νέο έργο του συνθέτη από τον κύκλο έργων «Συμφωνικά Ποιήματα» εμπνευσμένο από τη ζωή και το έργο του Αντώνη Τρίτση, αλλά και από τις εντυπώσεις του μέσα από τη γνωριμία του συνθέτη μαζί του. Πρόκειται για ένα έργο αφιερωμένο στον πολιτικό που σε χρόνια αρρωστημένου πολιτικού ρεαλισμού τόλμησε, να αντιπαρατάξει το όραμα του για την Ελλάδα, με το δικό του πολιτικό ρεαλισμό, ο οποίος απέπνεε μια ηθική ομορφιά και έδινε στην πολιτική ουσιαστικό περιεχόμενο.
Αμέσως μετά οι «ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΜΙΚΡΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ» ένα αφιέρωμα-απόδοση τιμής σε έργα του μεγάλου συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα Το έργο του μεγάλου συνθέτη μας κατέχει ξεχωριστή θέση στο ρεπερτόριο του Απόστολου Παληού, ενώ για τον Θωμά Μπακαλάκο, αποτελεί όχι μόνο φωτεινό παράδειγμα, αλλά και αφετηρία για τη διατύπωση της δικής του μουσικής πρότασης, αποτέλεσμα της οποίας είναι και τα έργα που θα ακουστούν στο Ρεσιτάλ.
Ακολουθεί η Μουσική νουβέλα «ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ» από τη συλλογή έργων του συνθέτη «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΑ». Η σύνθεση του βασίστηκε στα μουσικά υλικά του ομώνυμου Δωδεκανησιακού τραγουδιού, η αξιοποίηση των οποίων έγινε με σύγχρονη μουσική σκέψη. Το θέμα του έργου είναι ο ερωτισμός των κοριτσιών της ενδοχώρας των νησιών.
Το δεύτερο μέρος του ρεσιτάλ θα παιχτεί η μουσική νουβέλα ΑΡΝΗ-ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ από τη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ. Η σύνθεση του βασίστηκε στα μουσικά υλικά του περίφημου θεσσαλικού τραγουδιού ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ.
Η συνεργασία του συνθέτη Θωμά Μπακαλάκου με το διακεκριμένο πιανίστα Απόστολο Παληό, ξεκίνησε με τη συμμετοχή του σολίστα στο σεξτέτο Μουσικού Συνόλου, που συνέστησε ο συνθέτης, με το οποίο παρουσίασε, για πρώτη φορά, τα πέντε έργα μουσικής δωματίου, της συλλογής «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ». Πρόκειται για κομμάτια χαρακτήρα, τα οποία ο συνθέτης προσδιορίζει με το δικό του όρο μουσικές νουβέλες και τα οποία περιλαμβάνονται στο έργο του με το γενικό τίτλο «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ».
Η συνεργασία δημιουργού και σολίστα συνεχίστηκε με την ηχογράφηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών του έργου για πιάνο ΑΡΝΗ – ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ, μιας μουσικής νουβέλας, από τη συλλογή ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ και του έργου «ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ», από τη συλλογή «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΑ».
Επιστέγασμα αυτής της συνεργασίας του Θωμά Μπακαλάκου με το σολίστα Απόστολο Παληό και ένας πρώτος σταθμός στους γενικότερους σχεδιασμούς των δύο καλλιτεχνών, αποτελεί και το Ρεσιτάλ πιάνου της 23ης Μαΐου στον «Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσό».
Τιμή εισιτηρίου Γενική Είσοδος 10 €- Το Ρεσιτάλ πιάνου διοργανώνει το ΤΟΝΙΚΟ ΩΔΕΙΟ.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΡΕΣΙΤΑΛ
Α΄ΜΕΡΟΣ
ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ του Θωμά Μπακαλάκου, αφιέρωμα στον Αντώνη Τρίτση. Από τον κύκλο έργων «Συμφωνικά ποιήματα».
• ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΜΙΚΡΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ αφιέρωμα απόδοση τιμής στα έργα του μεγάλου συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα.
• ΠΕΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΑ ΚΑΜΠΟΥΣ του Θωμά Μπακαλάκου. Μουσική νουβέλα από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Δωδεκανησιακά».
Β΄ΜΕΡΟΣ
• ΑΡΝΗ του Θωμά Μπακαλάκου. Μουσική νουβέλα από τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά».
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΘΕΤΗ ΘΩΜΑ ΜΠΑΚΑΛΑΚΟΥ
ΓΙΑ ΤΟ ΡΕΣΙΤΑΛ ΠΙΑΝΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΛΗΟΥ
ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΙΑΝΙΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΑΛΗΟ
Σ’ όλα τα έργα στις ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, φυσικά και σε εκείνα που έχουν πιάνο όπως το τρίο για κλαρινέτο, βιολί και πιάνο με τον τίτλο ΚΛΕΙΣΤΟΣ ΧΟΡΟΣ ΑΡΓΙΘΕΑΣ, το σεξτέτο ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ και φυσικά στο έργο για σόλο πιάνο ΑΡΝΗ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ, είναι διάχυτο το θεσσαλικό μουσικό ιδίωμα. Τα ακούσματα αυτά είναι οικεία σε όποιον τον γέννησε και τον έθρεψε ο θεσσαλικός τόπος. Είναι ακούσματα βαθειά μέσα στη συνείδηση, διαμορφωτικά του χαρακτήρα μας και του τρόπου έκφρασης ιδίως για όσους έχουν τη δυνατότητα και το χάρισμα να εκφράζονται με τη μουσική. Ήταν λοιπόν ευτύχημα που ο Απόστολος Παλιός, γνήσιο τέκνο της Θεσσαλίας, ερμήνευσε αυτά τα έργα. Ήταν ο κατάλληλος για να αποδώσει τις λεπτές αποχρώσεις μιας μουσικής γραφής που χαρακτηριστικά της είναι η λιτότητα στην έκφραση, καθώς η προσπάθειά μου ήταν να αποδώσω τις εικόνες, τα συναισθήματα και τις καταστάσεις με τις λιγότερες μουσικές πληροφορίες.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ (ΤΡΙΤΣΗ)
Πολιτικός που έχει μόνο όραμα, χωρίς εξειδικευμένες προτάσεις για τη λύση λύσει των προβλημάτων του λαού είναι άχρηστος πολιτικός.
Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ όμως συνόδευσε το όραμά του με συγκεκριμένες προτάσεις για τη λύση μιας σειράς προβλημάτων, που άπτονταν των αρμοδιοτήτων του, τις περισσότερες από τις οποίες έκανε πράξη επιτυχώς. Διέψευσε έτσι όσους τον χαρακτήριζαν οραματιστή στα όρια του Δον Κιχωτισμού. Ήταν ένας χρήσιμος πολιτικός. Από τις πρώτες στιγμές σε καίριες θέσεις της κεντρικής πολιτικής σκηνής, διατύπωσε σχέδιο λύσεις πολλών προβλημάτων, τα οποία χρόνιζαν και ταλαιπωρούσαν τον ελληνικό λαό. Ατράνταχτες αποδείξεις είναι τα σχέδιά του για τη χωροταξία, το περιβάλλον και την παιδεία.
Επιπλέον με τη στάση του και τις απόψεις του απέδειξε ότι ο άξονας της πολιτικής σκέψης του ήταν ο Ελληνισμός, η διατήρηση, η επιβίωση, η ανάπτυξή του και η οργανική διασύνδεση των εστιών του καθώς και η προστασία της Ελληνικής γλώσσας. Πίστεψε σε έναν αγώνα ανασυγκρότησης του Ελληνισμού και προσπάθησε να τραβήξει το λαό από τους βάλτους της μιζέριας που τον οδηγούσε η τρέχουσα πολιτική, στο όραμα της εθνικής ανάτασης, αναδεικνύοντας ένα συνειδητό πατριωτισμό χωρίς ακραίες εθνικιστικές και κορώνες.
ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Με την πρότασή τεκμηριώνεται με τις επτά συλλογές έργων μουσικής δωματίου, με το γενικό τίτλο ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ότι δεν επιχειρούνται κάποιες νέες ενορχηστρώσεις δημοτικών τραγουδιών, όπως άριστα το πέτυχε ο Νίκος Σκαλκώτας. Επιχειρείται αξιοποιώντας τα μουσικά υλικά ενός δημοτικού τραγουδιού, με την μέθοδο της δημιουργικής αφομοίωσης, η σύνθεση ενός νέου πρωτοτύπου κάθε φορά έργου σύγχρονης ελληνικής μουσικής δωματίου, το οποίο φέρει τον ίδιο τίτλο με το αντίστοιχο δημοτικό τραγούδι και του οποίου τα μουσικά υλικά αξιοποιούνται με σύγχρονη μουσική σκέψη.
Εμπνεόμενος και από τη λειτουργικότητα των δημοτικών τραγουδιών στον απλό λαό, όταν τα τραγουδά ή όταν τα χορεύει, ετοιμάσαμε νέα έργα, τα οποία προφανώς έχουν έντονα και αδρά ελληνικά χαρακτηριστικά.
Είναι έργα που μπορούν να επιλεγούν και να μπουν στο ρεπερτόριο, τόσο ελληνικών μουσικών συνόλων Λόγιας μουσικής, όσο και ξένων. Έργα που μπορούν να περάσουν και στον απλό λαό και να αποτελέσουν τη γέφυρα για να εξοικειωθεί με την έντεχνη και κλασική μουσική, ακόμη και ένας απλός , αλλά άδολος ακροατής.
Είναι μια προσπάθεια για να έρθουν σε επαφή και οι απλοί άνθρωποι με την έντεχνη μουσική, την κλασική μουσική για να ζήσει και αυτός τα υπέροχα μουσικά ταξίδια, τα οποία στερήθηκε, γιατί τις περισσότερες φορές, οι κρατούντες στα μουσικά πράγματα της πατρίδας μας, καταδικάζουν τον απλό ακροατή και τον αναγκάζουν να αισθάνεται άνετα, μόνο ανάμεσα στις συμπληγάδες του άκρατου λαϊκισμού και του κραυγαλέου φολκλόρ, εκεί όπου και η έντεχνη και η κλασική μουσική, ελληνική και ξένη, ασφυκτιούν.
Τα έργα στις «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ», κομμάτια χαρακτήρα, είναι μουσικές νουβέλες αφηγηματικού χαρακτήρα με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες απλών ανθρώπων. Με τα έργα αυτά μέσα από φανταστικές ιστορίες ανθρώπων, μπροστά από τα μάτια των οποίων περνάει, ένας κόσμος ολόκληρος, η ζωή τους ολόκληρη, στο λίγο χρόνο που κρατάει ο χορός και το τραγούδισμα ενός δημοτικού τραγουδιού, δημιουργούνται στιγμές μεγάλης έντασης και συναισθηματικής φόρτισης.
ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ «ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ»
Πρόκειται για επτά συλλογές έργων με πέντε έως έξι έργα στην κάθε μία. Από κάθε μία περιοχή της Ελλάδας με ιδιαίτερα μουσικολογικά χαρακτηριστικά επέλεξα πέντε έως έξι γνωστά δημοτικά τραγούδια, από τα οποία αξιοποιώντας τα μουσικά τους υλικά με σύγχρονη μουσική σκέψη, συνέθεσα αντίστοιχα έργα με το ίδιο τίτλο. Είναι μουσικές νουβέλες, περιγραφικού χαρακτήρα με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες χαρακτήρων που χόρεψαν ή τραγούδησαν αυτά τα δημοτικά τραγούδια. Όταν ένας απλός άνθρωπος χορεύει ή τραγουδάει ένα δημοτικό τραγούδι ολόκληρος ο κόσμος περνάει μπροστά από τα μάτια του, η ζωή του ολόκληρη. Χαρές, λύπες, τοπία εποχών, ιστορίες που χάραξαν τη ζωή του περνάνε από το μυαλό του με απίστευτη ταχύτητα σε αυτές τις λίγες στιγμές έντασης στο χορό ή το τραγούδι. Είναι στιγμές μεγάλης συναισθηματικής έντασης κατά τις οποίες, ιδιαίτερα ο απλός άνθρωπος δίνεται ολοκληρωτικά: σώμα, καρδιά και πνεύμα. Είδα πολλούς να χορεύουν και να τραγουδούν δημοτικούς σκοπούς, μπήκα και εγώ ο ίδιος πολλές φορές σε αυτή τη διαδικασία συναισθηματικής έκρηξης. Ιστορίες τέτοιων απλών ανθρώπων διηγούμαι με μουσικό τρόπο στις μεταλλάξεις. Τοπία που περιδιάβηκαν, γλέντια και έρωτες, συγκρούσεις και γενικότερα χαρακτηριστικά γεγονότα, σκέψεις, ταξίδια, επιτυχίες, αποτυχίες και ότι άλλο σημαδεύει τη ζωή ενός απλού ανθρώπου, κάποια από όλα εκείνα που καρφώνονται ανεξίτηλα στη μνήμη του.
Γι αυτό τα έργα στις μεταλλάξεις, έργα μουσικής δωματίου στο σύνολό τους, ονομάζονται μουσικές νουβέλες, με τα χαρακτηριστικά που προανέφερα. Τα έργα αυτά αποτελούν την εμπροσθοφυλακή της μουσικής του πρότασης για τη σύνθεση έργων σύγχρονης ελληνικής μουσικής.
ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ «ΑΡΝΗ ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ»
Αφετηρία ήταν η μυθολογικών και ιστορικών διαστάσεων, περίφημη συνθήκη της ΑΡΝΗΣ, τοπωνύμιο περιοχής της Καρδίτσας, και η ιστορία γύρω απόν την κατάληψη αυτής της περιοχής για πρώτη φορά από τους Θεσσαλούς και την εξάπλωσή τους στη συνέχεια σε όλα τα σημεία της Θεσσαλίας. Όπως κάνω για τη σύνθεση κάθε έργου, πριν καν αρχίσω το σχεδιασμό του, γράφω πρώτα με κείμενα αυτό που θέλω να εκφράσω. Στη συνέχεια αξιοποιώντας και την μουσικότητα των χαρακτηριστικών λέξεων που είναι απαραίτητες για τον προσδιορισμό και την περιγραφή του θέματος, αλλά και την μουσικότητα των φράσεων και προτάσεων του κειμένου, προχωρώ στο σχεδιασμό και τη σύλληψη των μουσικών μοτίβων, φράσεων και θεμάτων που θα επεξεργαστώ και θα αξιοποιήσω στη διαδικασία σύνθεσης. Τα παραπάνω είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά της δικής μου μουσικής πρότασης για τη σύνθεση έργων σύγχρονης ελληνικής μουσικής. Απορρέουν από την άποψή μου ότι η ελληνική μουσική κρύβεται κυρίως μέσα στην ελληνική γλώσσα, μέσα στις λέξεις, στις φράσεις, στις προτάσεις, στα κείμενα λογοτεχνικών έργων και όχι μόνο. Πεποίθηση μου είναι ότι κυρίως η ελληνική γλώσσα είναι ένας απέραντος ωκεανός έμπνευσης, από τον οποίο μπορούν, τόσο οι ποιητές όσο και οι συνθέτες, να αντλήσουν θέματα και να διαμορφώσουν νέες ιδέες. Το ζητούμενο είναι όσοι από τους δημιουργούς έχουν την τύχη να κολυμπούν στον ωκεανό των λέξεων και των κειμένων της ελληνικής γλώσσας καταμεσής και να μη βυθίζονται, κάποιες φορές να βουτάνε στα βαθειά, να ανασύρουν βαριόμοιρους για να τους ξεπλένουν την ψυχή από του νου τα δηλητήρια.
Η ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ συνιστά μουσικά ένα πλαίσιο ρυθμού, με την έννοια του συνόλου των μουσικών γεγονότων ανά μονάδα χρόνου, που το αναδεικνύει ως ένα από τα, πολύ λίγα, ξεχωριστά δημοτικά τραγούδια της πατρίδας μας. Το μυστήριο του ρυθμού στην Καραγκούνα, όπως και σε κάθε χορευτικό δημοτικό τραγούδι, ολοκληρώνεται με τη συμμετοχή και του χορευτή ή των χορευτών. Εννοώ ότι τα βήματα του χορού, δεν αποτυπώνονται στο θεατή μόνο ως εικόνα, αλλά εκλαμβάνονται από τον ίδιο ως ακροατή να παίζουν το ρόλο κρουστού συνοδείας του τραγουδιού. Στο πλαίσιο του ρυθμού το τραγουδιού που ολοκληρώνεται στο χορό, συμβάλουν και οι εκφράσεις του προσώπου του χορευτή. Δίνουν την εντύπωση ότι συμπληρώνουν ή ποικίλουν τη μελωδία όπως την αποδίδουν οι μουσικοί και άλλες φορές αντιστοιχούνται σε αυτή ως ένα οπτικό κόντρα κάντο. Ισχύει όμως και το αντίθετο. Γι΄ αυτό γενικότερα η χορευτική μουσική, δεν έχει έννοια χωρίς την κίνηση του σώματος. Με βάση τα παραπάνω ο ρυθμός στο δημοτικό τραγούδι αποκτά νέες διαστάσεις σε σχέση με το ρυθμό σε ένα μη χορευτικό οργανικό ή φωνητικό μουσικό έργο.
Όταν εκτελείται ένα μουσικό έργο, η μαγεία στον ακροατή προκαλείται από το ρυθμό του έργου. Όσο καλύτεροι είναι οι ερμηνευτές ενός μουσικού έργου, τόσο περισσότερα μυστικά του ρυθμού αποκαλύπτουν στον ακροατή και τόσο μεγαλύτερη είναι μαγεία που προκαλεί το άκουσμα του έργου στον ακροατή.
Έτσι όσες φορές σκέφτομαι ή συζητάω οτιδήποτε έχει να κάνει με τη Θεσσαλία, στο μυαλό μου έρχεται και το πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι Καραγκούνα. Είναι το τραγούδι που αναπαριστά εικόνες, περιγράφει κοινωνικές εκφράσεις, υμνεί τον έρωτα, το άκουσμά του δίνει κίνηση στο σώμα, ενεργοποιεί το νου και σε πάει βαθειά στο υποσυνείδητο, από όπου αναδύονται φωνές, μνήμες και μηνύματα, πλούτος του παρελθόντος. Και ανάμεσά τους πάντα η ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΑ, σαν το πιο φανταχτερό γιορτινό ρούχο της ιστορίας των Θεσσαλών, κεντημένο στο χέρι του πρωτομάστορα λαού. Η δική μου προσπάθεια στο έργο ΑΡΝΗ έγκειται, στο ότι δημιούργησα μια νέα σύνθεση πρωτότυπη, ένα νέο πλαίσιο ρυθμού, στον οποίο ενσωματώνονται δημιουργικά αφομοιωμένα πολλά στοιχεία του τραγουδιού «Καραγκούνα». Αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο που δίνει στο νέο έργο αυτό, αλλά και σε όλα τα έργα των συλλογών ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, μια έκδηλη ελληνικότητα.
