Τρεις είναι οι προϋποθέσεις για ύπαρξη λειτουργικής και ευημερεύουσας αστικής Δημοκρατίας:
- η Ελευθερία των πολιτών να διεκδικήσουν εκείνα που θα τους κάνουν ευτυχισμένους
- η Δικαιοσύνη που διασφαλίζει ότι οι νόμοι τηρούνται εξίσου για όλους τους πολίτες
- η Πρόοδος της κοινωνίας, που στηρίζει τη συνεχή βελτίωση της ζωής των πολιτών.
Χωρίς αυτά τα απαραίτητα συστατικά, μια επιφανειακή δημοκρατία απλά κατρακυλά από τη μια κρίση στην επόμενη, με ενδιάμεσα διαστήματα πλαστής ευημερίας. Ο Λαός θα υποφέρει, και η οικονομία θα ξεφτίζει. Όπως εμείς τώρα.
Δεν υπάρχει υγιής δημοκρατία που να ανέχεται τη μισαλλοδοξία και τη βία, ρατσιστική, ταξική, θρησκευτική, εθνική, σεξουαλικών προτιμήσεων ή ενάντια σε οποιαδήποτε κατηγοριοποίηση της κοινωνίας ή μεμονωμένων ατόμων.
Δεν υπάρχει δημοκρατία όπου κάποιος να μπορεί ατιμώρητα να βλάπτει την κοινωνία ή μέρος αυτής, έστω και μειοψηφικό, ή ακόμη και ένα άτομο. Δημοκρατία δεν είναι μόνο η επικράτηση των αποφάσεων της πλειοψηφίας, αλλά και η προστασία των μειοψηφιών και των ατόμων από τις αυθαιρεσίες της εκάστοτε πλειοψηφίας ή των εκπροσώπων αυτής!
Η Δημοκρατία μας είναι άρρωστη. Δεν είναι η αρρώστια της μια μόλυνση φασιστικής προέλευσης, όπως αυτή που η Δικαιοσύνη μας θα θεραπεύσει στον χρόνο που πρέπει. Η φασιστική μόλυνση είναι το σύμπτωμα και θα θεραπευτεί. Προσωρινά τουλάχιστον, μέχρι η Λερναία Ύδρα να ξεπροβάλλει το επόμενο κεφάλι της, αν η πραγματική αρρώστια της δημοκρατίας μας δεν θεραπευτεί.
Ήδη μήνες τώρα, από αυτό εδώ το βήμα, φωνάξαμε "Ο φασισμός έρχεται και τον φέρνουμε μόνοι μας", όταν κάποιοι μιλούσαν για “σοβαρή Χρυσή Αυγή” (ανέκδοτο τριών λέξεων).
Η αρρώστια της δημοκρατίας μας είναι γενετική: η αρχιτεκτονική του πολιτεύματος στην Ελλάδα δεν εξασφαλίζει τον επαρκή διαχωρισμό και έλεγχο ανάμεσα στις τρεις θεσμικές εξουσίες: την εκτελεστική, τη δικαστική και τη νομοθετική.
Στην Ελληνική Πολιτεία του 2013:
-Οι ανώτατοι δικαστικοί ορίζονται από την ηγεσία της κάθε κυβέρνησης.
-Η κυβέρνηση επιλέγεται από τον Πρωθυπουργό, κυρίως από τους εκλεγμένους βουλευτές του κόμματός του.
-Οι κυβερνώντες βουλευτές ψηφίζουν τους νόμους τους οποίους μετά καλούνται οι ίδιοι να υλοποιήσουν.
Ουσιαστικά ο Έλληνας Πρωθυπουργός είναι παντοδύναμος ηγεμόνας, και καθορίζει τις κατευθύνσεις λειτουργίας των τριών θεσμικών εξουσιών. Αυτό είναι το λάθος.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει απόλυτα περιορισμένες δικαιοδοσίες, και δεν έχει την δυνατότητα να επηρεάσει ουσιαστικά τις πολιτικές εξελίξεις, παρά μόνο με την παραίτησή του.
Ο Αριστοτέλης έγραψε για το Πολίτευμα: «ἔστι δὴ τρία μόρια τῶν πολιτειῶν πασῶν... ἓν μὲν τί τὸ βουλευόμενον περὶ τῶν κοινῶν, δεύτερον δὲ τὸ περὶ τὰς ἀρχάς... τρίτον δέ τί τὸ δικάζον.»Αριστοτέλης, Πολιτικά Δ 1297b
[τρία είναι τα μέρη όλων των πολιτευμάτων... πρώτο αυτό που ψηφίζει τους νόμους, δεύτερο αυτό που ασκεί την εξουσία, και τρίτο εκείνο που δικάζει]
Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων τού Ανθρώπου και τού Πολίτη το 1789, αναφέρει στο άρθρο 16 ότι : πάσα κοινωνία εις την οποία δεν περιορίζεται η διάκριση των εξουσιών δεν έχει Σύνταγμα.
Στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία (που ιδρύθηκε το 1974 με την πτώση της δικτατορίας), οι θεσμικές εξουσίες ηγεμονεύονται από το ίδιο πρόσωπο. Ο σημερινός πρωθυπουργός ήδη διέγνωσε προεκλογικά το 2012 μια από τις συγκρούσεις συμφερόντων των εξουσιών, μιλώντας αρχικά για σύγκλιση κυβέρνησης από εξωκοινοβουλευτικά πρόσωπα. Όμως αυτό δεν μεταφράστηκε σε πράξη.
Οι Έλληνες πολίτες δεν είναι ηλίθιοι. Γνωρίζουν στο πετσί τους ότι στο σύνολο της μεταπολίτευσης η ευημερία της κοινωνίας εξαρτάται από το ηθικό ανάστημα του εκάστοτε πρωθυπουργού, και η σωρεία σκανδάλων που παραμένουν ατιμώρητα, η ασυγκράτητη διαφθορά που μαστίζει την Ελληνική Πολιτεία στις τελευταίες δεκαετίες, η πλήρης απουσία εταιρικότητας του Πολίτη στην εξουσία -με το τελευταίο δημοψήφισμα προ 39 ετών-, η πλήρης εκχώρηση όλων των εξουσιών σε ένα πρόσωπο κάθε φορά, που φυσικά δεν μπορεί να μεριμνά για τα πάντα και συνέχεια, έχει διαβρώσει τα θεμέλια της Δημοκρατίας μας.
Τα συμπτώματα της άρρωστης δημοκρατίας μας σήμερα ήταν η δημιουργία ενός εγκληματικού οργανισμού ρατσιστικής βίας, που εισχώρησε στο κοινοβούλιο. Χτες ήταν η ατιμώρητη κλοπή πόρων από τα δημόσια ταμεία με μίζες και λαθροσυντάξεις, αλλά και ο εκβιασμός των πολιτών σε φακελάκια, γρηγορόσημα, και αδειόσημα.
Προχτές ήταν η άλωση του μηχανισμού δημόσιας διοίκησης από τους κομματικούς στρατούς του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος. Σήμερα είναι η αδυναμία του Πολίτη να διεκδικήσει το δίκιο του απέναντι σε ένα κράτος δυνάστη, παντοδύναμου, που η δικαιοσύνη ως τώρα αποδίδεται αστραπιαία και ακριβοδίκαια μετά από εντολές του εκάστοτε Πρωθυπουργού.
Το Κράτος Δικαίου που έχουμε συνηθίσει να λέμε, συχνά χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τί ακριβώς σημαίνει, ή το Rule-of-law των Αγγλοσαξώνων, συνοψίστηκε από τον Αριστοτέλη σε μια φράση: «οὐκ ἔστι δὲ εὐνομία τὸ εὖ κεῖσθαι τοὺς νόμους, μὴ πείθεσθαι δέ».
[Ευνομία δεν είναι το να υπάρχουν σωστοί νόμοι, που όμως να μην τους υπακούει κανείς] Αριστοτέλης, Πολιτικά Δ 1294a
Η κρίση μας έχει συμπτώματα οικονομικά, ηθικά, διοικητικά, φοροδοτικά, τραπεζικά, δικονομικά. Όμως η αληθινή μας αρρώστια είναι θεσμική, γιατί η ευημερία εξαρτάται από πρόσωπα και όχι από θεσμούς. Όσο παραμένει αδιόρθωτο το θεσμικό πλαίσιο του ελλιπούς διαχωρισμού των εξουσιών, η Δημοκρατία μας θα νοσεί.
Όσο η επιλογή των ανώτατων δικαστικών θα απαιτεί κομματική υποστήριξη, όσο οι προσλήψεις, οι κρίσεις και οι μεταθέσεις των δικαστικών δεν θα γίνονται με απόλυτα διαφανείς διαδικασίες ανοιχτές στη δημόσια σφαίρα, όσο οι απαραίτητοι πόροι που απαιτούν οι εισαγγελικές αρχές για να μπορέσουν να κάνουν τη δουλειά τους σωστά θα βρίσκονται στη διακριτική ευχέρεια του κάθε υπουργού δικαιοσύνης ή δημόσιας τάξης, όσο οι περιπτώσεις διαφθοράς της δημόσιας διοίκησης θα χρονίζουν ώσπου να παραγραφούν, όσο οι μετέχοντες στην κυβέρνηση θα κατεβάζουν οι ίδιοι νομοσχέδια που οι ίδιοι ψηφίζουν και μετά εκτελούν, όσο οι υποψήφιοι βουλευτές επιλέγονται από τον εκάστοτε αρχηγό των κομμάτων και όχι με διαφανείς δημοκρατικές εσωκομματικές διαδικασίες, όσο οι βουλευτές που παρανομούν θα κρίνονται από τους ομοίους τους και όχι από δικαστές, όσο η ερμηνεία των νόμων δεν θα αφήνεται σε αδιάφθορους δικαστές αλλά θα περιορίζεται εξοντωτικά από ερμηνευτικές εγκυκλίους προς τους δικαστές, η Δημοκρατία μας θα παραμένει άρρωστη.
Καιρός είναι να ξεκινήσουμε να κάνουμε βήματα για να την θεραπεύσουμε.
Ακολουθήστε τον Άγη Βερούτη στο twitter: @Agissilaos
agissilaos@gmail.com
