Οκτώ ετών ιστορία, όλα όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι προγραμματισμένα, είπε στην παρουσίαση του Τζον Άντερχιλ (John Underhill) ο Αντιδήμαρχος της Δημοτικής Ενότητας Παλικής. Συνεχίζοντας ο κ. Ρουχωτάς είπε ότι η πρόθεση του κ. Καθηγητή ήταν μετά την αλλαγή των Δημοτικών Αρχών να ενημερώσει τον καινούργιο Δήμαρχο. Ήδη ο κ. Ρουχωτάς μετά την παράκληση του κ. Καθηγητή ανέλαβε να ενημερώσει τον Δήμαρχο και να κλείσει ραντεβού μαζί του. Μόλις ο κ. Καθηγητής ήρθε στην Κεφαλονιά επισκέφθηκε τον Δήμαρχο και τον ενημέρωσε.
Όπως είπε ο κ. Αντιδήμαρχος τελευταία δημιουργήθηκε θέμα για πετρέλαιο κλπ. Όπως είπε χαρακτηριστικά, μακάρι να μπορούσαμε να βρούμε πετρέλαιο, (;) αλλά είναι σίγουρο ότι σε βάθος 100 μέτρων δεν υπάρχει περίπτωση να βρούμε κοιτάσματα πετρελαίου.
Από φοιτητής ο Καθηγητής Τζον Άντερχιλ ασχολείται με την περιοχή περίπου 30 χρόνια.
Η παρουσίαση είχε πολλά κοινά στοιχεία από την προηγούμενη, σχεδόν ειπώθηκαν τα ίδια, μόνο που προς το τέλος αναφέρθηκε για τις έρευνες που θα γίνουν, όσο αυτός θα βρίσκεται στην Κεφαλονιά, από τον περιβόητο γεωτρύπανο, που έχει ξεσηκώσει, δικαιολογημένες θα έλεγα, μιας και η ενημέρωση είναι ελλιπής.
Γράφοντας «ελλιπής» ασφαλώς γίνεται κατανοητό, διότι η παραπληροφόρηση πάνω σ’ αυτό το θέμα αλλά μαζί και η φαντασία που καλπάζει - δικαιολογημένα - στην προκειμένη περίπτωση. 
 Ο κ. Άντερχιλ, διέψευσε ότι ο Δήμαρχος του είπε «στοπ» στη χρησιμοποίηση του γεωτρύπανου. Δεν ψάχνουν για πετρέλαιο ήταν κατηγορηματικός στην απάντησή του, δεν ψάχνουν για κανένα παλάτι του Οδυσσέα, αυτό μπορεί να είναι ένα επόμενο βήμα από αρχαιολόγους κι όχι από γεωφυσικούς όπως αυτόν. Δεν γνωρίζει το κόστος, αυτό θα το ξέρει η Εταιρεία Fugro η οποία έκανε τις μελέτες, έφερε τα μηχανήματα, τους ανθρώπους της για να κάνει όλες αυτές τις μελέτες. Αυτός είναι ο επιστήμονας ο οποίος είχε την ευκαιρία να χρησιμοποίησει αυτά τα μηχανήματα και το προσωπικό για να κάνει τη μελέτη αυτή. Ρωτήθηκε με τι ανταλλάγματα γίνονται όλ’ αυτά; Όπως είπε αναρωτήθηκε κι αυτός, το μόνο που μπορεί να σκεφτεί, είναι, συνήθως η Fugro σαν εταιρεία αναλαμβάνει συμβόλαια στα οποία δεν μπορεί να κοινοποιήσει τα αποτελέσματά των ερευνών της γιατί είναι κάτω από ρήτρες (ακριβώς όπως μετέφρασε ο κ. Γιώργος Μπρεγιάννης), αυτό είναι ένα Ακαδημαϊκό πρόγραμμα το οποίο έχει γεωλογικές επιπλοκές , στα οποία διάφορες εταιρείες της Fugro δουλεύουν μαζί για αποτελέσματα τα οποία θα γίνουν γνωστά σε όλο τον κόσμο. Η ίδια η εταιρεία θα μπορεί να μιλήσει για τα αποτελέσματά της αυτά, είναι κάτι που δεν μπορούν να κάνουν άλλοι. Όπως τόνισε ο κ. Άντρεχιλ, η εταιρεία Fugro δεν έχει καμία ειδικότητα ή ιστορία σε σχέση με την εξόρυξη πετρελαίου. Αυτό που κάνει είναι γεωτεχνικές μελέτες και έρευνες , π.χ. σε περιπτώσεις όπως της γέφυρας ανάμεσα της Δανίας και της Σουηδίας, αντίστοιχες έρευνες στο Ρίο- Αντίριο. Η εταιρεία φτιάχτηκε ανοικοδομώντας την Ολλανδία μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν δεν πάρει τη νέα αδειοδότηση από τις υπηρεσίες των υπουργείων, για να τελειώσει όσα ξεκίνησαν για την Παλική, όπως είπε, υπάρχουν κι άλλα γεωλογικά φαινόμενα στην Κεφαλονιά.
Τέλος, ρωτήθηκε αν ο Δήμαρχος του είπε «στοπ» στις έρευνες φοβούμενος για ότι η γεώτρηση αφορά για πετρέλαιο, είπε ότι δεν γνωρίζει κάτι τέτοιο, είχε μια δίωρη συνάντηση μαζί του την Παρασκευή το βράδυ, πολύ εποικοδομητική, και κατάλαβε ότι ο Δήμαρχος θα δει το όλο θέμα και τις επόμενες μέρες θα συζητήσουν για τα επόμενα βήματα, αλλά όπως τόνισε ότι δεν γνωρίζει κάποια άρνηση για το πρόγραμμα αυτό.
Ας δούμε όμως τώρα την ενημέρωση του Καθηγητή Τζον Άντερχιλ , η ομιλία του πλαισιώθηκε και με οπτικό υλικό.
Ας δούμε πρώτα την έρευνα, πώς ξεκίνησε και πώς θα εξελιχθεί
Φαση Α | 2003-2005 | Αρχική έρευνα για να αποδείξει τη δύναμη της παρούσας πρότασης (καταλήγοντας στην δημοσίευση του Οδυσσέας Λυόμενος) |
Φαση Β | 2006-2010 | Γεωλογική αξιολόγηση και υδρολογική μελέτη (υπό την προϋπόθεση ότι θα χορηγηθούν ελληνικές γεωλογικές άδειες και συνέχιση γεωλογικής επιχορηγίας) |
Φαση Γ | 2011 και μελλοντικά | Αρχαιολογική έρευνα και πιθανή ανασκαφή (με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχουν θετικά αποτελέσματα στην Φάση Β, τη συμμετοχή επαγγελματιών αρχαιολόγων και τη χορήγηση αδειών από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία) |
  Η Φάση Α τεκμηριώνεται στο βιβλίο και μας επέτρεψε να εντοπίσουμε τις υποψήφιες τοποθεσίες που ταιριάζουν με το τοπίο που περιγράφεται στην Οδύσσεια. Ειδικότερα, έγινε δυνατή η χαρτογράφηση της γεωλογίας του εδάφους του "Καναλιού του Στράβωνα" με μεγάλη ακρίβεια. ΄Ως αποτέλεσμα αυτής της εργασίας, η οποία διεξήχθη από τον καθηγητή John Underhill σε συνδυασμό με το Ελληνικό γεωλογικό ινστιτούτο IGME, είναι πλέον δυνατό να προσδιοριστεί η συγκεκριμένη πορεία που είχε το πιθανό θαμμένο κανάλι πριν από περίπου 3000 χρόνια. Η πρόκληση για την Φάση Β είναι επομένως η πρόταση αυτή να δοκιμαστεί επιστημονικά.
Η Φάση Β, μέχρι στιγμής, εμπεριέχει μια θαλάσσια σεισμική έρευνα των κολπίσκων προς τα βόρεια και νότια του Καναλιού του Στράβωνα, μετρήσεις της εγκάρσιας τομής με βάση την βαρύτητα, μια υδατική έρευνα ενδεικτική της γύρω περιοχής μέσω μετρήσεις ειδικής αντίστασης και ραντάρ εδάφους, λεπτομερή γεωλογική και γεωμορφολογική χαρτογράφηση της αναμενόμενης πορείας του καναλιού, και μια δοκιμαστική γεώτρηση 122 μ. (400 πόδια) κοντά στην πιθανή νότια έξοδο. Τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα υποστηρίζουν την πρόταση ότι η Παλική ήταν παλαιότερα ένα ξεχωριστό νησί, αν και χρειάζεται περαιτέρω εργασία για να επιτευχθεί ένα οριστικό συμπέρασμα. Μέχρι στιγμής αναφορές για το έργο αυτό παρουσιάζονται στις ιστοσελίδες Νέα και Αποτελέσματα.
Η επόμενη φάση των εργασιών της Φάσης Β θα επικεντρωθεί σε μια πιο εκτενή εξέταση των υπολοίπων τμημάτων του καναλιού, με την απόκτηση και ερμηνεία μιας σεισμικής έρευνας, βαθμονομημένης μέσω περαιτέρω γεωτρήσεων. Κάτι τέτοιο θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση των εσωτερικών περιοχών σε μεγάλα υψόμετρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, όπου η πρόταση αυτή αμφισβητείται περισσότερο. Παράλληλα με το έργο αυτό, η υδρολογική μελέτη θα επεκταθεί ώστε να κατανοηθούν σε βάθος τα πρώην υδατορρεύματα της βόρειας περιοχής της Παλικής, δεδομένου ότι η γνώση αυτή αποτελεί απαραίτητη προυπόθεση για οποιαδήποτε εξέταση μιας γενικής εικόνας των μοντέλων κατοίκησης στην αρχαιότητα. Ένα πρόσθετο σημείο εστίασης θα είναι η χαρτογράφηση της αύξησης του επιπέδου της γης και η σχετική κίνηση του επιπέδου της θάλασσας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 3000 ετών. Το έργο αυτό θα περιλαμβάνει ειδικές τεχνικές γεωλογικές ειδικότητες όπως η διαμόρφωση του επιπέδου της θάλασσας στην αρχαιότητα, μικροπαλαιοντολογία, επιστημονική χρονολόγηση, γεωμορφολογία, ανάλυση δορυφορικών εικόνων και περαιτέρω στατιστικές των θαλάσσιων και χερσαίων σεισμών.
Εάν απο την έκβαση της Φάσης Β φανερώνεται ότι η Παλική ήταν ένα ξεχωριστό νησί περίπου 3000 χρόνια πριν, τότε θα έχουμε ένα ισχυρό επιχείρημα στην Φάση Γ για την διεξαγωγή αρχαιολογικής έρευνας σε σημαντικές περιοχές, με την προϋπόθεση ότι θα συμμετάσχουν επαγγελματίες αρχαιολόγοι και σύμφωνα με την αρχαιολογική πολιτική της Ελλάδας. Εάν τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας είναι ενθαρρυντικά, μπορεί στη συνέχεια να ακολουθήσει ανασκαφή. Παρόλο που ένα γεωλογικό αποτέλεσμα που επιβεβαιώνει ότι η Ιθάκη ήταν ένα νησί την Εποχή του Χαλκού στην τοποθεσία που περιγράφει ο Όμηρος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η πόλη και το παλάτι του Οδυσσέα υπήρχαν πραγματικά, αυξάνονται σαφώς όμως οι πιθανότητες ότι υπήρχαν.
Οι ερευνητικοί στόχοι της μελέτης περιλαμβάνουν την παράδοση πρακτικών οφελών στους κατοίκους της Κεφαλληνίας, όπου αυτό είναι δυνατό, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η δημιουργία αξιόπιστων τοπικών πηγών ύδρευσης. Υπάρχει επίσης η ελπίδα ότι η περαιτέρω έρευνα στην συχνότητα, ένταση και επίπτωση των σεισμών ανά την ιστορία στα Ιόνια νησιά τα τελευταία χιλιάδες χρόνια, θα επιτρέψει στις ελληνικές αρχές να λάβει υπόψη τους τις πληροφορίες αυτές σαν μέρος της υπάρχουσας επίγνωσης των φυσικών κινδύνων και των πρωτοβουλιών για τον περιορισμό των ζημιών.
Η ανακάλυψη
Τα σημερινά νησιά Ιθάκη και Κεφαλλονιά βρίσκονται δυτικά από την Ελλάδα, μεταξύ της Κέρκυρας στα βόρεια και της Ζακύνθου στα νότια. Αν και η Ιθάκη περιγράφεται ως νησί στην Οδύσσεια, οι Κεφαλλήνες του Ομήρου είναι οι άνθρωποι που ζουν εκεί στην Ιλιάδα:
Ο Οδυσσέας οδηγούσε τους ανδρείους Κεφαλλήνες
Από την Ιθάκη και το Νήριτον, που τρέμανε οι φυλλωσιές του
Ιλιάδα Β (2), στίχ. 631-2
Όταν ο Οδυσσέας αποκαλύπτει την ταυτότητά του στον βασιλιά Αλκίνοο στο νησί Σχερία (πιθανά η σημερινή Κέρκυρα) παρουσιάζει την πατρίδα του με μια περιγραφή που απασχολεί τους μελετητές εδώ και πολλούς αιώνες:
Είμαι ο Οδυσσέας, γιος του Λαέρτη, στον κόσμο φημισμένος
Για στρατηγήματα – τ’ όνομά μου έχει φτάσει στους ουρανούς.
Η λαμπρή Ιθάκη είναι η πατρίδα μου. Έχει ένα βουνό,
Το φυλλωμένο Νήριτο, που φαίνεται από μακριά.
Εκεί γύρω είναι πολλά νησιά, κοντά το ένα με τ’ άλλο,
Το Δουλίχιον, η Σάμη κι η δασωμένη Ζάκυνθος.
Η ίδια η Ιθάκη κείται χαμηλά, η πιο απομακρυσμένη στο πέλαγος,
προς το λυκόφως: οι υπόλοιπες, χωριστά, βλέπουν την αυγή και τον ήλιο.
Οδύσσεια ι (9), στίχ. 19-26 (κάντε κλικ εδώ για μία εξήγηση του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου)
Όμως το σημερινό νησί Ιθάκη δεν βρίσκεται χαμηλά, είναι ορεινό. Προφανώς δεν είναι το πιο απομακρυσμένο νησί στο πέλαγος και δεν ορθώνεται προς τη Δύση, ούτε κοιτούν τα γειτονικά νησιά προς την Ανατολή και τη μέρα που χαράζει. Το γεωγραφικό σχεδιάγραμμα είναι σχεδόν το αντίθετο από αυτό που περιγράφεται από τον Όμηρο, έτσι πώς μπορεί η περιγραφή του της αρχαίας Ιθάκης να έχει οποιοδήποτε νόημα; Και πού είναι η Σάμη και το χαμένο νησί Δουλίχιον;
Η γεωλογία παρέχει μια ένδειξη ζωτικής σημασίας. Τα Επτάνησα βρίσκονται μία από τις πιό τεκτονικά ενεργές τοποθεσίες του κόσμου εκεί όπου η αφρικανική ηπειρωτική πλάκα προσκρούει σε αυτή της Ευρασίας. Δέκα χιλιόμετρα δυτικά της Κεφαλλονιάς ο βυθός πέφτει απίστευτα απότομα από 300 μέτρα εώς 3 χιλιόμετρα. Κάθε μήνα περίπου το έδαφος κουνιέται και κάθε μερικές δεκαετίες γίνεται ένας σημαντικός σεισμός: το τελευταίο τέτοιο γεγονός που είχε σημαντική επίδραση στον πληθυσμό έγινε τον Αύγουστο του 1953. 
Αλλά μπορούν οι σεισμοί να αλλάξουν το σχεδιάγραμμα ολόκληρων νησιών; Αυτή ήταν η πρόκληση που αντιμετώπισε η ομάδα εξερεύνησης το 2003. Έχουν χρειαστεί οι εντατικές προσπάθειες και οι συμβουλές εμπειρογνωμόνων από όλο τον κόσμο για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση. Τώρα ξέρουμε ότι η απάντηση είναι ένα δυνατό "ναι".
Αυτό είναι το επίμαχο γεωτρύπανο που θα στηθεί στον κόλπο του Αργοστολίου.
|
